Cách sơ cứu vết thương khi bị ngã xe đạp các biker phải biết

Việc ngã xe đạp có thể xảy ra bất ngờ và gây ra những tổn thương từ nhẹ đến nghiêm trọng. Những vết thương do ngã xe đạp có thể bao gồm trầy xước da, bầm tím, chấn thương đầu gối, khuỷu tay, hoặc thậm chí gãy xương. Biết cách sơ cứu kịp thời không chỉ giúp bạn giảm đau, ngăn ngừa nhiễm trùng mà còn hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng.

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách sơ cứu vết thương  khi bị ngã xe thường gặp, giúp bạn chuẩn bị tốt nhất cho tình huống khẩn cấp.

Đánh giá tình hình ngay sau khi ngã

Ngay sau khi xảy ra va chạm, điều quan trọng nhất là phải giữ bình tĩnh và đánh giá tình hình một cách cẩn thận. Bước đầu tiên là đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh. Nếu bạn ngã ở khu vực có giao thông, hãy cố gắng di chuyển đến một vị trí an toàn hơn trên lề đường hoặc vỉa hè để tránh nguy cơ bị các phương tiện khác gây tai nạn thêm. Tiếp theo, hãy kiểm tra phản ứng của bản thân hoặc người bị nạn. Hãy thử gọi hỏi xem họ có tỉnh táo, có nhận biết được mình đang ở đâu và chuyện gì vừa xảy ra hay không. Phản ứng nhanh nhạy cho thấy tình trạng không quá nghiêm trọng, nhưng nếu người đó bất tỉnh hoặc phản ứng chậm chạp, cần phải đặc biệt lưu ý.

Sau khi đảm bảo an toàn và kiểm tra phản ứng, hãy tìm kiếm các vết thương nghiêm trọng. Quan sát kỹ xem có chảy máu nhiều không, có bất kỳ dấu hiệu rõ ràng nào của gãy xương hoặc trật khớp hay không, chẳng hạn như chi bị biến dạng, sưng to bất thường hoặc không thể cử động. Đặc biệt chú ý đến các vùng đầu, cổ và lưng, hỏi xem người bị nạn có cảm thấy đau dữ dội ở những khu vực này không.

Trong những tình huống sau, bạn cần gọi cấp cứu ngay lập tức (115):

• Bất tỉnh hoặc không phản ứng: Đây là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng có thể đe dọa đến tính mạng.
• Chảy máu nghiêm trọng không cầm được: Máu phun thành tia hoặc chảy ồ ạt cho thấy có thể động mạch đã bị tổn thương.
• Dấu hiệu rõ ràng của gãy xương hoặc trật khớp (ví dụ: chi bị biến dạng): Những chấn thương này cần được cố định và điều trị chuyên nghiệp.
• Đau dữ dội, đặc biệt ở đầu, cổ hoặc lưng: Đây có thể là dấu hiệu của chấn thương cột sống hoặc chấn thương sọ não.
• Khó thở hoặc đau ngực: Có thể là dấu hiệu của chấn thương nội tạng hoặc các vấn đề về hô hấp.
• Co giật: Cho thấy có thể có vấn đề về thần kinh.

Nếu bạn nghi ngờ có bất kỳ vết thương nghiêm trọng nào, điều tối quan trọng là không di chuyển người bị thương trừ khi thực sự cần thiết để đảm bảo an toàn. Việc di chuyển không đúng cách có thể làm trầm trọng thêm các chấn thương, đặc biệt là chấn thương cột sống. Hãy đợi nhân viên y tế có chuyên môn đến xử lý.

Cách sơ cứu vết thương khi bị ngã xe đạp – Sơ cứu vết thương nhẹ (Trầy xước, vết cắt, vết rách da)

Đối với những vết thương nhẹ hơn như trầy xước, vết cắt nhỏ hoặc vết rách da, bạn có thể tự sơ cứu tại chỗ theo các bước sau:

Bước 1: Đầu tiên, hãy cầm máu cho vết thương. Sử dụng một miếng vải sạch, băng gạc hoặc thậm chí là tay nếu không có gì khác, áp trực tiếp lên vết thương. Duy trì áp lực ổn định trong vài phút cho đến khi máu ngừng chảy. Nếu vết thương ở tay hoặc chân, hãy nâng cao phần chi bị thương lên cao hơn tim. Điều này giúp giảm lưu lượng máu đến khu vực bị thương và hỗ trợ quá trình đông máu diễn ra nhanh hơn.

Bước 2: Sau khi máu đã ngừng chảy hoặc chỉ còn rỉ ít, bước tiếp theo là làm sạch vết thương kỹ lưỡng. Đây là một bước vô cùng quan trọng để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Hãy rửa vết thương dưới vòi nước mát sạch chảy liên tục trong vài phút. Việc này giúp loại bỏ phần lớn bụi bẩn, mảnh vụn và các chất bẩn khác bám trên bề mặt vết thương.

Theo các chuyên gia, việc rửa vết thương bằng nước sạch là bước đầu tiên rất quan trọng và thường bị bỏ qua. Sau khi rửa bằng nước, bạn có thể nhẹ nhàng rửa vùng da xung quanh vết thương bằng xà phòng dịu nhẹ và nước.

Lưu ý tránh để xà phòng dính trực tiếp vào vết thương vì có thể gây kích ứng. Nếu bạn thấy có bất kỳ mảnh vụn nào bị mắc kẹt trong vết thương, chẳng hạn như sỏi nhỏ hoặc mảnh thủy tinh, hãy sử dụng nhíp đã được khử trùng bằng cồn để cẩn thận gắp chúng ra. Nếu mảnh vụn nằm sâu hoặc bạn cảm thấy khó khăn khi gắp ra, đừng cố gắng tự mình làm mà hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Cuối cùng, hãy rửa lại vết thương kỹ lưỡng bằng nước sạch để loại bỏ hết cặn xà phòng.

Bước 3: Sau khi đã làm sạch vết thương, bạn có thể cân nhắc đến việc sát trùng vết thương. Thoa một dung dịch sát trùng nhẹ như povidone-iodine (Betadine) hoặc chlorhexidine có thể giúp tiêu diệt vi khuẩn và giảm nguy cơ nhiễm trùng. Hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của sản phẩm để biết cách pha loãng (nếu cần) và cách sử dụng đúng. 

Điều quan trọng cần nhớ là tránh sử dụng các chất sát trùng mạnh như oxy già hoặc cồn iốt trực tiếp lên vết thương hở. Mặc dù chúng có khả năng diệt khuẩn mạnh, nhưng chúng cũng có thể làm tổn thương các tế bào khỏe mạnh xung quanh vết thương, làm chậm quá trình lành.

Bước 4: Cuối cùng, hãy băng bó vết thương. Đối với những vết trầy xước nhỏ và nông, bạn có thể để hở cho khô tự nhiên, nhưng điều này có thể làm tăng nguy cơ bị thương lại và nhiễm trùng nếu không được giữ gìn cẩn thận.

Đối với những vết trầy xước hoặc vết cắt lớn hơn, việc băng bằng gạc vô trùng là rất quan trọng để bảo vệ vết thương khỏi bụi bẩn và vi khuẩn từ môi trường bên ngoài. Đặc biệt đối với các vết trầy xước lớn, hãy cân nhắc sử dụng băng gạc không dính để tránh tình trạng băng dính chặt vào vết thương khi tháo ra, gây đau đớn và tổn thương thêm (như VnExpress đã gợi ý với sản phẩm Urgotul). Cố định băng bằng băng dính, nhưng hãy đảm bảo không băng quá chặt vì có thể làm cản trở lưu thông máu, gây sưng và khó chịu.

Xử lý các vết thương thường gặp khác do ngã xe đạp

Ngoài các vết trầy xước và vết cắt, ngã xe đạp còn có thể dẫn đến một số loại chấn thương khác, và việc sơ cứu ban đầu đúng cách cũng rất quan trọng.

Vết bầm tím là kết quả của việc các mạch máu nhỏ dưới da bị vỡ do va đập. Để giảm sưng và đau do vết bầm tím, hãy chườm lạnh hoặc túi đá bọc trong khăn lên vùng bị bầm tím trong khoảng 15-20 phút mỗi lần, và thực hiện việc này vài lần một ngày trong 24-48 giờ đầu sau khi bị thương. Hơi lạnh sẽ giúp co mạch máu, giảm lưu lượng máu đến khu vực bị thương, từ đó giảm sưng và bầm tím.

Bong gân và căng cơ thường xảy ra khi bạn cố gắng chống đỡ hoặc tiếp đất không đúng cách khi ngã. Trong trường hợp này, hãy áp dụng theo nguyên tắc R.I.C.E.:

• Nghỉ ngơi (Rest): Tránh sử dụng chi bị thương càng nhiều càng tốt. Điều này có thể bao gồm việc ngừng đạp xe và tránh gây áp lực lên vùng bị thương.
• Chườm đá (Ice): Thực hiện chườm đá tương tự như hướng dẫn cho vết bầm tím để giúp giảm sưng và đau.
• Băng ép (Compression): Băng ép nhẹ nhàng vùng bị thương bằng băng hỗ trợ (băng chun). Lưu ý không băng quá chặt vì có thể gây cản trở lưu thông máu. Mục đích của việc băng ép là để giảm sưng và hỗ trợ khớp hoặc cơ bị tổn thương.
• Kê cao (Elevation): Giữ chi bị thương cao hơn tim bất cứ khi nào có thể. Điều này giúp giảm sưng bằng cách hỗ trợ dẫn lưu chất lỏng dư thừa ra khỏi khu vực bị thương.

Nếu bạn cảm thấy đau dữ dội, sưng hoặc bầm tím đáng kể, hoặc nếu bạn không thể chịu được trọng lượng lên chi bị thương, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Chấn thương đầu là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của ngã xe đạp, ngay cả khi bạn có đội mũ bảo hiểm. Điều quan trọng là phải theo dõi bất kỳ dấu hiệu nào của chấn động não, chẳng hạn như nhức đầu dữ dội hoặc ngày càng tăng, chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn, lú lẫn, các vấn đề về trí nhớ (ví dụ: không nhớ được chuyện gì đã xảy ra), hoặc thay đổi thị lực (nhìn mờ, nhìn đôi). Nếu bất kỳ triệu chứng nào trong số này xảy ra, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức, ngay cả khi cú ngã có vẻ nhẹ ban đầu. Các triệu chứng của chấn động não có thể không xuất hiện ngay lập tức và cần được bác sĩ đánh giá.

Chăm sóc và theo dõi vết thương tại nhà

Việc chăm sóc vết thương đúng cách tại nhà là rất quan trọng để đảm bảo vết thương lành tốt và không bị nhiễm trùng. Hãy thay băng thường xuyên, thường là một hoặc hai lần một ngày, hoặc bất cứ khi nào băng bị ướt hoặc bẩn. Khi thay băng, hãy nhẹ nhàng giữ vết thương sạch và khô. Bạn có thể nhẹ nhàng rửa vết thương bằng xà phòng dịu nhẹ và nước, sau đó đảm bảo vết thương được lau khô hoàn toàn bằng khăn sạch hoặc gạc vô trùng trước khi băng lại.

Một trong những điều quan trọng nhất là theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng. Theo thông tin từ Nhà thuốc Long Châu, các dấu hiệu nhiễm trùng có thể bao gồm: tăng đau ở vùng vết thương, vùng da xung quanh vết thương trở nên đỏ, sưng hoặc nóng, có mủ hoặc dịch màu vàng hoặc xanh chảy ra từ vết thương, bạn có thể bị sốt hoặc sưng hạch bạch huyết ở gần khu vực vết thương. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào, đừng chần chừ mà hãy tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức để được điều trị kịp thời.

Khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp

Mặc dù nhiều vết thương do ngã xe đạp có thể được sơ cứu tại nhà, nhưng có những trường hợp bạn cần phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn và phục hồi hoàn toàn. Dưới đây là những tình huống cụ thể:

• Vết cắt sâu có thể cần phải khâu để cầm máu, giảm nguy cơ nhiễm trùng và giúp vết thương mau lành hơn, đặc biệt nếu vết cắt ở trên mặt hoặc liên quan đến các khớp (như đầu gối hoặc khuỷu tay).
• Vết thương tiếp tục chảy máu nhiều sau khi bạn đã áp lực liên tục trong 10-15 phút cho thấy có thể mạch máu lớn đã bị tổn thương.
• Vết thương có dị vật mắc kẹt mà bạn không thể tự mình lấy ra một cách an toàn. Cố gắng tự ý lấy ra có thể gây tổn thương thêm hoặc làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Khi các dấu hiệu nhiễm trùng phát triển như đã đề cập ở trên.
• Đau dữ dội không giảm khi bạn đã nghỉ ngơi và dùng thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol hoặc ibuprofen.
• Nghi ngờ gãy xương, bong gân hoặc căng cơ, đặc biệt nếu bạn không thể cử động hoặc chịu trọng lượng lên vùng bị thương.
• Chấn thương đầu có bất kỳ triệu chứng chấn động não nào đã được đề cập trước đó, ngay cả khi các triệu chứng này xuất hiện muộn sau khi ngã.
• Vết cắn của động vật hoặc vết thương bị nhiễm bẩn bởi rỉ sét hoặc đất có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh uốn ván, cần được bác sĩ đánh giá để tiêm phòng hoặc tiêm nhắc lại nếu cần.
• Cuối cùng, nếu bạn không chắc chắn về mức độ nghiêm trọng của vết thương hoặc không biết cách chăm sóc nó đúng cách, đừng ngần ngại tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia y tế.

Phòng ngừa tai nạn ngã xe đạp

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Để giảm thiểu nguy cơ ngã xe đạp và bị thương, bạn có thể thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau:

• Luôn đội mũ bảo hiểm vừa vặn mỗi khi bạn đi xe đạp, bất kể quãng đường dài hay ngắn. Mũ bảo hiểm là biện pháp bảo vệ quan trọng nhất cho đầu của bạn trong trường hợp xảy ra va chạm.
• Đảm bảo xe đạp của bạn ở trong tình trạng hoạt động tốt, đặc biệt là hệ thống phanh phải hoạt động bình thường và lốp xe được bơm đủ áp suất.
• Nhận thức được môi trường xung quanh, bao gồm điều kiện đường xá (ổ gà, chướng ngại vật), tình hình giao thông và người đi bộ. Hãy luôn cảnh giác và dự đoán các tình huống có thể xảy ra.
• Tuân thủ luật giao thông và sử dụng tín hiệu tay thích hợp khi rẽ hoặc dừng lại để thông báo cho những người tham gia giao thông khác biết ý định của bạn.
• Cân nhắc việc đeo đồ bảo hộ như miếng đệm đầu gối, khuỷu tay và găng tay, đặc biệt đối với trẻ em hoặc khi bạn đi xe ở những khu vực có địa hình phức tạp hoặc có khả năng nguy hiểm cao.
• Học và thực hành các kỹ thuật đi xe đạp an toàn, bao gồm cách giữ thăng bằng tốt, cách phanh an toàn và cách xử lý các tình huống bất ngờ.

Việc chuẩn bị kiến thức để xử lý các vết thương nhẹ do ngã xe đạp là một phần quan trọng của việc đạp xe an toàn và có trách nhiệm. Hướng dẫn này cung cấp những lời khuyên sơ cứu chung và hy vọng sẽ trang bị cho bạn sự tự tin để xử lý những tình huống không mong muốn có thể xảy ra. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là hướng dẫn này không thay thế cho sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp khi cần thiết. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về vết thương của mình hoặc nếu vết thương có vẻ nghiêm trọng, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức để đảm bảo bạn nhận được sự điều trị tốt nhất. An toàn luôn là ưu tiên hàng đầu, hãy đạp xe một cách cẩn thận và tận hưởng hành trình của bạn.